İnsana Değer Katan Erdem: Nezaket
Günlük hayatın tozu dumanı içinde bir gülümsemenin, nazik bir kelimenin ya da düşünceli bir davranışın ne kadar büyük bir fark yaratabileceğini bazen unutuyoruz. Oysa nezaket, insan ilişkilerinin görünmez iplerini sağlamlaştıran, toplumu bir arada tutan en güçlü bağlardan biridir. Üstelik bu erdemi sadece kibarlık göstermekolarak addetmemek gerekir. Nezaket, bir başkasının varlığını anlamak, ona saygı duymak ve değer vermekle başlar. Karşımızdakini anlamaya çalıştığımızda, aslında kendi insanlığımızı keşfetmenin inceliklerine mazhar oluruz. Trafikte yol veren bir sürücü, markette sırasını başkasına bırakan bir müşteri, dostunun derdine kulak veren kişi, çağrı merkezi görevlisini azarlamayan bir kimse, iş yerinde arkadaşına yardımcı olan bir çalışan… Bunların her biri, dünyayı daha yaşanılır bir yer kılmaya yönelik küçük ama etkili adımların ayak sesleridir.
Bugünün dünyasında nezaket belki de her zamankinden daha fazla önem taşıyor. Dijital çağın hızla akan iletişimi içinde, kelimelerimiz çoğu zaman birer silahtan farksız hâle gelebiliyor. Oysa bir talebi nazikçe ifade etmek, karşımızdakiyle daha sağlam bağlar kurmamıza yardımcı olabilir. Nezaket, şiddetten beslenen bir toplum olma yolunda ilerlediğimiz şu günlerde bilinenin aksine zayıflık değil, bilakis büyük bir bilinç ve irade göstergesidir. Hatta, toplumsal hayatın gittiği yere bakılırsa bir isyandır. Bir yakarıştır…
Nezaketin bir dalga etkisi oluşturduğuna inanırım. Bir tebessüm, içten bir günaydın, mütevazı bir iltifat ya da nazik bir teşekkür, gönülden gönle yayılma eğilimi gösterir ve belki de hiç beklemediğimiz bir anda bize müspet bir şekilde geri döner. Eğer dünyayı daha güzel bir yereçevirmek istiyorsaken azından gelecek nesillere daha yaşanılabilir bir dünyayı miras bırakmak çabasındaysak yapmamız gereken tam da budur: İnsanlara, daha doğrusu canlılara karşı; dahası eşyanın tabiatına hürmetennezaketli olmak!Daha çok empati yaparak, daha çok hissederek…Tebliğ ettiklerimizi temsil kabiliyetimizi geliştirerek!
İşte, insana değer katan bir erdem olan“nezaket”, Oxford Üniversitesi Yayınları (Oxford University Press) tarafından 2024 yılı için çocukların seçtiği "Yılın Kelimesi"olarak duyurulmuştur. Çocukların dil kullanımındaki eğilimleri ve o yılın önemli konularına olan ilgilerini yansıtan söz konusu seçim,yeni neslin olumlu sosyal davranışlara ve empatiye verdiği önemi göstermektedir. Bu durum, toplumun gelecekte daha anlayışlı ve saygılı bireylerden oluşacağına dair umut verici bir işaret olarak değerlendirilebileceği gibi sosyal psikoloji ekseninden bakıldığında “nezaket”e duyduğumuz hasretin bir göstergesi de olabilir.
Çünkü “Çocuklar Arasında Yılın Kelimesini Seçme”uygulamasını hayata geçiren Oxford Üniversitesi Yayınları bünyesindeki sözlükbilimciler, yayıncılar ve editörler; on yılı aşkın bir süredir çocukların dilindeki, kelime dağarcıklarındaki ve kendilerini ifade etme biçimlerindeki değişiklikleri izliyor,buna göre çocukların gelişen/değişen dil kullanımına ilişkin istatistiklersağlıyor. Bu araştırma sonucunda Oxford Üniversitesi Yayınları her yıl, çocukların dilindeki eğilimleri vesiyasetten iklim değişikliğine; toplumsal olaylardan kültürel etkinliklere kadar çeşitli konulara yönelik ilgilerinin nasıl şekillendiğini değerlendirerek“Çocuklar Arasında Yılın Kelimesi Dil Raporu”nu yayımlıyor. Bu analizin bir parçası olarak çocukların son 12 ay boyunca önemli olduğunu düşündükleri kelimeyi de “Yılın Çocuk Kelimesi”olarak seçiyor.
Çocukların kelime seçimini etkileyen olayların araştırılması, böylece zaman içinde dil kullanımı ve farkındalıklarındaki kalıplar hakkında önemli bilgiler sağlayan rapora göre 2024 yılında çocukların yüzde altmış biri“nezaket” kelimesini tercih ederken, yüzde yirmi beşi “yapay zekâ” ve yüzde yedisi“çatışma” kelimesini seçmiştir. Bu veriler, çocukların dil kullanımındaki değişimleri ve hangi kavramlara daha fazla önem verdikleri hakkında fikir veren önemli sonuçlardır. Önceki yıllarda çocuklar tarafından seçilen kelimeler arasında "iklim değişikliği" (2023), "kraliçe" (2022), "kaygı" (2021) ve "koronavirüs" (2020) terimlerinin bulunduğu göz önüne alınırsa "nezaket" kelimesinin çocuklar tarafından yılın kelimesi olarak seçilmesinin tesadüfi olmadığı nihayetine ulaşılabilir. Yapay zekânın hayatımızın dokunmadığı alanı kalmamış ve toplumsal şiddet ile sosyal çürümenin almış başını gidiyor olmasına rağmen çocuklara yönelik yapılan bir araştırmada “nezaket” kelimesinin seçilmesi nihayeti, sizce de hayran olunası bir tezat ve mesaj değil midir?
Dr. Seda Artuç Bekteş
Yeni yorum ekle