Emel Koşar İle Bedri Rahmi Eyüboğlu Şiiri-Türküler Dolusu Üzerine
Ufuk Kalanç: Bedri Rahmi Eyüboğlu’nun şiirimiz açısından önemi ve onu çağdaşlarından ayıran özellikler hakkında ne söylemek istersiniz?
Emel Koşar: Bedri Rahmi eserlerinde, halk kültürüyle modern sanatı başarılı şekilde kaynaştıran bir şair. Onun bir ayağı Batı’da bir ayağı da Anadolu’dadır. Bedri Rahmi Eyüboğlu’nun şiirleri renklerden, halk söyleyişlerinden, ikilemelerden, atasözü ve deyimlerden faydalanan masalsı anlatıma sahiptir. O; çağdaşlarından farklı olarak Anadolu’nun coğrafyasına, insanına ve kültürüne hayrandır. Kitaplarının isimleri onun Anadolu kültürüne düşkünlüğünü yansıtır: Karadut, Tezek, Dol Karabakır Dol, Tuz, Cânım Anadolu.
UK: Bedri Rahmi Eyüboğlu poetikasını açıklayan bir şair. Onun poetikasının temelinde ne var?
EK: Bedri Rahmi’nin poetikası şiir ve şair tanımı üzerine kurulu.Eyüboğlu’nun poetikası niteliğindeki “Şiire ve Şaire Dair I” yazısında, şairleri insanın duyduğu, tasarladığı ve tahayyül ettiği; fakat bir türlü ifade edemediği şeyleri çırılçıplak birkaç kelimeye sığdırabilen adamlar şeklinde tanımlar. Bedri Rahmi “Şiire ve Şaire Dair II” yazısında ise sanatkârı sanatın imkânlarını idrak eden ve onun sınırlarını başka sanatlarla kaynaştırmayan kişi olarak tanımlar.Bedri Rahmi için şiir (dil), kültürü geleceğe taşıyan ve sonraki nesillere aktaran bir enstrümandır. Onun şiirleriyle poetikasındaki görüşleri örtüşmektedir. Şiir taslakları da onun şiir işçiliğini, şiir yazarken nelere dikkat ettiğini ve sanat anlayışını yansıtır.
UK: Bedri Rahmi Eyüboğlu’nun modern Türk şiirindeki yerini nasıl tanımlarsınız?
EK: Bedri Rahmi Eyüboğlu, kültür taşıyıcısıdır. Bedri Rahmi, halk kültüründen faydalanarak gelenek zincirine katılır. O, taklit düzeyinde kalmaz, özgündür. Eyüboğlu düzyazılarında savunduğu fikirleri, şiirlerinde pratiğe döken bir şair. Örneğin “Güzel ile Faydalı” şiirinde ve aynı addaki yazısındaki düşünceleri birbirleriyle örtüşüyor: “Ben arıya arı demem/Arının balı olmalı/Ben güzele güzel demem/Güzel faydalı olmalı/Güzel dediğin işe yaramalı” Eyüboğlu’na göre güzellik ve yararlılık bir arada olmalı. Onun yaptığı yazmaları (kumaş baskı) evinde kullanması, yazma sanatını gündelik hayata geçirerek estetik dışında faydayı da önemsemesidir.
UK: Halk sanatının ve edebiyatının Bedri Rahmi Eyüboğlu’nun şiiri üzerindeki etkisini açıklar mısınız?
EK: Bedri Rahmi “Türküler Dolusu” şiirinde, halk kültüründen özellikle köy türkülerinden beslenen bir ressam ve şair olduğunu vurgular. Türkülerin şiirlerinden üstün olduğunu “Şairim/Zifiri karanlıkta gelse şiirin hası/Ayak seslerinden tanırım/Ne zaman bir köy türküsü duysam/Şairliğimden utanırım” dizeleriyle ifade eder. Türkülerin, ninnilerin, bilmecelerin ritimleri ve kilimlerin, nakışların renkleri Bedri Rahmi’nin şiirlerinde âdeta kanatlanır.
UK: Bedri Rahmi Eyüboğlu Şiiri-Türküler Dolusu adlı kitabınızı yazma serüveninizve çalışmalarınızda yıllardır Bedri Rahmi’nin şiiri üzerine yoğunlaşmanızın sebepleri hakkında bilgi verir misiniz?
EK: 2025 Bedri Rahmi’nin ölümünün ellinci yıl dönümü. Bu sebeple Bedri Rahmi Eyüboğlu Şiiri-Türküler Dolusu’nda Bedri Rahmi Eyüboğlu hakkındaki uluslararası endekslerde taranan hakemli dergilerde yayınlanan makalelerimin yanı sıra daha önce yayınlanmamış yazılarımı derleyerek onu tekrar gündeme getirmek istedim. Bana her zaman yol gösteren Hughette Eyüboğlu’nu özlemle ve saygıyla anıyorum. Bedri Rahmi Eyüboğlu Şiiri-Türküler Dolusu artık okura emanet.
Bedri Rahmi Eyüboğlu’yla ortak noktamız Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi. Onun gibi Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi’nde öğrenim gördüm ve şimdi de öğretim üyesiyim. Bedri Rahmi Eyüboğlu, eserlerinde halk kültürüyle modern sanatı yoğuran bir şair ve ressam. Sanat anlayışını Anadolu folkloru üzerine kurarken özgünlükten ödün vermez. Onun “İstanbul Destanı”, “Yazma Destanı”nda destanları, “Karadut”ta masalları ve “Türküler Dolusu”nda türküleri yeniden ürettiğini söyleyebiliriz. Halk kültürü geleneğinden beslenirken Bedri Rahmi’nin yüzü Batı’ya dönüktür. Bedri Rahmi’nin eleştirel tavrını okura hissettirdiği şiirleri; masalların, türkülerin, destanların ve bilmecelerin edasını taşır. Şiirlerinde, duygu yoğunluğunu ve âhengi okura geçirmeyi başarır.
UK: Yakın zamanda yayınlamayı plânladığınız çalışmalar var mı?
EK: Önümüzdeki yıl modern şairlerin (Ahmet Hâşim’den Lâle Müldür’e) poetikalarını değerlendirdiğim yazılarımı, W. B. Bayrıl ve Hilâl Karahan hakkındaki makalelerimi kitaplaştıracağım.
Yeni yorum ekle